|
|
İSMAİL SARIÇAY
E-Posta: isaricay@gmail.com
AHİLİK–8
AHİLİKTE TÖRENLER:
Ahilikte meslek hayatı yamaklık, çıraklık, kalfalık ve ustalık kademelerinden oluşurdu. Ahilik prensiplerine göre çocuklar iki yıl bir ustanın yanında ücretsiz olarak yamaklık ederlerdi. Sonra özel bir törenle çıraklığa yükseltilirlerdi.
Yapılacak bu törene, çırağın babası(Velisi), ustası ve kalfaları, bir kısım esnaf vb sabah namazını birlikte kılarlar, peşinden esnaf başkanının (Ahi Baba)dükkânında bir araya gelirlerdi.
Çırağın ustası, çırağının kabiliyeti ve işine bağlılığı hakkında açıklamalarda bulunurdu. Bu konuşmadan sonra çırağın velisi de esnaf vakfına “Bakır bir kap" hediye ederdi.
Sonra esnaf başkanı çırağın sırtını sıvazlayarak işine devam etmesini, ibadetini yapmasını, ustasına ve kalfalarına, ailesine itaat etmesi, vatanına ve milletine sahip çıkması, yalandan kaçınması v.b konularda bir takım tavsiyelerde bulunduktan sonra, kendisine bir ücret tayin ederdi.
Hak ettiği bu ücretin iki haftalığı, ustası tarafından Esnaf Vakıf Sandığına "Terfii Harcı" olarak yatırılırdı. Bu günde bilindiği gibi devlet memurlarının terfi ücretinin ilk aylığı emekli sandığına kesilmektedir.
Çıraklar, çıraklık süresini tamamlayıp kalfalığa yükselebilecek bilgiye sahip olduklarında bir sınav yapılırdı. Sınavda başarılı olurlarsa kalfalığa yükselirlerdi.
Böylece Çıraklık süresini dolduran gencin yeterli bilgi, beceri ve ahlaki yönden olgunlaştığı, ustası tarafından teşkilata bildirilirdi. Sonra esnaf yönetim kurulunca kalfalık tören günü belirlenirdi.
Genellikle Tören yeri, esnaf odası, mescit ya da camii olurdu. Toplantıya esnaf yönetim kurulu üyeleri ile adayın ustası ve kalfalarıyla o mesleğin ustaları katılırdı. Bu törenden sonra kalfa, önce esnaf başkanından başlayarak orada hazır bulunanların ellerini öperdi.
Kalfanın babası(velisi) da, esnaf vakfına yine “Bakırdan bir kap” hediye ederdi. Bu törenden sonra çırak kalfalığa yükseltilmiş olurdu. Üç yıl kalfa olarak çalışıp kendisine verilen görevleri hakkıyla yerine getiren, çırakları yetiştirmede titiz davranabilen, diğer kalfalarla iyi geçindiği kabul edilenler ustalığa yükseltilirdi.
Kalfalıktan ustalığa yükselmek isteyen bir kimse, kendi yaptığı bir eserini takdim etmek mecburiyetindeydi. Şayet onun bu eseri kabul edilirse, kalfa ustalığa geçmeye hak kazanırdı.
Yapılan ustalık töreniyle, kalfalıktan ustalığa geçen kişiye peştamal kuşandırılırdı. Peştamal kuşandıktan sonra kalfa artık usta sayılırdı.
Kalfanın ustası, kalfalıktan ustalığa terfi ettirilen kalfasına, şöyle dua ederdi.
"Taşı tut altın olsun.
Allah seni, iki cihanda aziz etsin
Tuttuğun işten hayır gör.
Erenler pirler hep yardımcın olsun.
Allah rızkını bol etsin,
Yoksulluk ve sıkıntı göstermesin” der ve şöyle devam ederdi.
“Bilginlerin dediklerini, esnaf başkanlarının nasihatlerini, benim sözlerimi tutmazsan, Ana, baba, öğretmen, usta hakkına riayet etmezsen, halka zulüm edersen, fakir ve yetim hakkı yersen, hülasa Allah'ın yasaklarından sakınmazsan, yirmi tırnağın ahret de boynuna çengel olsun" derdi.
Bundan sonra tören yerinde bulunanlarla hep birlikte ahilik duası yapılırdı.
AHİLİK DUASI:
Günümüzde de Pazar yerlerinde uygulanmaya çalışılan Ahilik duası oldukça ilgi görmektedir. Dua şöyledir.
"Ey Allah’ım!
Bizi haramlardan uzak eyle, başkalarına el açtırma. Senin emirlerine karşı gelmekten muhafaza eyle. Bizlere doğru yolu göster. Dünya ve ahrette güzel sona ulaştır!
Dinin konusunda bizleri şüpheye ve ayrılığa düşürme. Riyadan ve başkaları duysun diye dindarlık etmekten koru!
Ey kalpleri evirip çeviren Allah’ım!
Bizi doğru yola ilettikten sonra kalplerimizi eğriltme.
Bize katından rahmet bağışla.
Şüphesiz çok bağışlayan sensin, sen!"
Ya Rabbi!
Cümlemizi darlıktan, bereketsizlikten, aldanmaktan ve aldatmaktan, hak yemekten, kul hakkına tecavüz etmekten muhafaza eyle!
Bizleri açlık, yokluk, kıtlık, kuraklık, coğrafi ve semavi felaketlerden koru!
Kanaat etmeyi, gönlü zengin, gözü tok olabilmeyi, hayırda yarışmayı ve veren el olmayı nasip eyle!
Rızkımız gökte ise yere indir, yer altındaysa yeryüzüne çıkar. Uzakta ise yakınlaştır. Zorsa kolaylaştır. Rızkımızı temiz ve helâl eyle Allah’ım!
Ey Allah’ım!
Esnafımızı alırken satanı gözeten, satarken alanı gözeten, eksik ölçüp yanlış tartmayan, doğru ve güvenilir kimselerden eyle!
İsraftan, cimrilikten, azgınlıktan, korkaklıktan, acizlikten, tembellikten, ahlâksızlıktan, haddi aşmaktan sana sığınırız Ya Rabbi!
Bizleri nefsine uyarak kötülük işleyenlerden eyleme, işlerimizi kesata uğratma!
Ey kâinata yön veren yüce Rabbimiz!
Vatanımızı ve milletimizi her türlü afet ve musibetten koru.
Devletimize ve milletimize birlik, dirlik ve düzenlik bahşeyle!
Hastalara şifa, dertlilere deva, borçlulara ödeme kolaylığı nasip eyle ya Rabbi!
Allah rızası için El Fatiha” denilir ve Pazar yerinde bulunan esnaf, müşteri her kim varsa ellerini Sema’ya kaldırarak Fatiha süresini okurlar ve bundan sonra herkes işine devam eder.
Sekiz bölümde yazdığımız bu Ahilik başlıklı araştırma yazımızı burada sonlandırıyoruz. Başka araştırma yazılarında buluşmak dileğiyle.BİTTİ
Politika gzt.yay.tar. : 20 Kasım 2012